انواع وکیل

در این مقاله قصد داریم به انواع وکیل بپردازیم و آنها را معرفی نماییم.

سابقا وکلا به دو گروه تقسیم می شدند:

وکیل پایه یک دادگستری و وکیل پایه دو دادگستری.

در حال حاضر، چنین تقسیم بندی وجود نداشته و تنها در فرضی که وکیل پایه یک دادگستری مرتکب تخلف گردد ممکن است تنزل پایه پیدا کند و به وکیل پایه دو تبدیل گردد.

تفاوت وکیل پایه یک دادگستری با کارآموز وکالت

یکی دیگر از مفاهیمی که اغلب با مفهوم وکیل پایه یک دادگستری اشتباه گرفته شده و محل سوال می باشد، مفهوم کارآموز وکالت است که به آن میپردازیم:

حدود اختیارات کارآموز وکالت با وکیل پایه یک دادگستری یکسان نیست شخصی که کارآموز وکالت است در آزمون کارآموزی کانون وکلا دادگستری قبول شده است و پروانه کارآموزی را دریافت کرده است، اما کارآموز وکالت هنوز در آزمون نهایی کانون وکلا یا آزمون اختبار که در پایان دوره کارآموزی برگزار می‌شود قبول نشده است. بنابراین به صورت قانونی این فرد هنوز وکیل پایه یک دادگستری شناخته نمی‌شود،این شخص می‌تواند حق وکالت بعضی از پرونده‌های حقوقی را داشته باشد و عرفا به عنوان وکیل شناخته می‌شود.

وظایف کارآموز وکالت

انجام کارهای واگذار شده از سوی کانون وکلا، مانند کار در دادسرا، دادگاه و…
گذراندن دوره آموزش رایانه به تشخیص کانون و ارائه گواهی مراکز آموزشی مورد تأیید کانون وکلا
انجام کارها و پیگیری پرونده‌های مرتبط با کارآموزی، تحت نظر و راهنمایی‌های وکیل سرپرست و تسلیم گزارش به وی وکیل کارآموز باید کلیه امور وکالتی را که خود قبول می‌کند یا توسط وکیل سرپرست به او واگذار می‌شود، مانند تنظیم وکالت‌نامه، دادخواست، شکواییه، لایحه و … با نظارت وکیل سرپرست انجام دهد.
کارآموز باید گزارش عملکرد خود را که حاوی حضور در جلسات دادگاه، سخنرانی و کارگاه آموزشی و دفتر است، در پایان هر سه ماه، به وکیل سرپرست ارائه دهد. وکیل سرپرست نیز باید پس از ملاحظه‌ی گزارش حداکثر ظرف یک هفته، نظر خود را به کمیسیون اعلام نماید. عدم حضور کارآموز در بیش از یک پنجم مجموع جلسات سخنرانی یا کارگاه‌های آموزشی، نقصان محسوب می‌شود. عدم حضور در بیش از یک دوم جلسات موجب تجدید دوره خواهد شد.
شرکت در جلسات دادرسی مدنی و کیفری دادگاه‌ها حداقل ماهی دو مرتبه و تهیه گزارش از پرونده‌های مذکور. گزارش‌ها باید حداکثر ظرف دو هفته از تاریخ جلسه دادگاه، به صورت منظم جمع‌آوری، تایپ یا پاک‌نویس شده و در مهلت‌های اعلامی، تسلیم کمیسیون شود. شماره‌گذاری صفحات و تنظیم فهرست برای گزارش‌ها الزامی می‌باشد. همچنین حضور کارآموز، ماهانه در دو جلسه دادرسی مدنی و کیفری دادگاه‌ها، حداقل تکلیف است.
حضور در دایره معاضدت قضایی و آموزش لازم با توجه به امکانات کانون و تصمیم کمیسیون و ارائه دوره گواهی دایره معاضدت در پایان دوره
کارآموز مکلف است پس از پایان دوره یا در مهلت‌هایی که کمیسیون تعیین می‌کند، پایان دوره خود را اعلام و مدارک انجام تکالیف را حداکثر ظرف بیست روز به کمیسون کارآموزی تسلیم نماید. ۸- بعد از احراز و تشخیص انجام وظایف توسط کارآموز، وی باید برای آزمون اختبار آماده شود و بعد از قبولی در این آزمون و انجام مراسم تحلیف و یاد کردن سوگند پروانه وکالت پایه یک را دریافت می‌نماید.

نکته: تأسیس هرگونه دفتر یا مؤسسه، به تنهایی یا مشارکت با کارآموزان دیگر و وکلا برای کارآموز ممنوع بوده و کارآموز مکلف است در دفتر وکیل سرپرست حاضر شود. تخلف از این امر تخلف انتظامی محسوب می‌شود.

کارآموز وکالت در چه مواردی حق وکالت را ندارد؟

وکالت در پرونده‌هایی که قابل فرجام‌خواهی در دیوان عالی کشور هستند.
وکالت در پرونده‌هایی که رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاه کیفری یک است.
وکالت در پرونده‌های مالی با خواسته و یا ارزش خواسته بیش از سقف اعلامی توسط کانون وکلای هر استان
وکالت در پرونده‌های دادگاه انقلاب با تعدد قاضی

تفاوت های مشاوره حقوقی و وکیل پایه یک دادگستری

تمامی کسانی که فارغ‌التحصیل رشته حقوق هستند می‌توانند به عنوان مشاور در شرکت‌های دولتی و سازمان‌های خصوصی و… مشغول به کار شوند. تفاوت مشاوران حقوقی با وکلای پایه یک دادگستری عدم امکان حضور آن‌ها در دعاوی خاص است. درصورتی که مشاور پروانه وکالت داشته باشد می‌تواند در این دعاوی هم حضور داشته باشد.
شخصی که فارغ‌التحصیل رشته حقوق است و پروانه وکالت ندارد، امکان استخدام در شرکت‌های دولتی وخصوصی را بدون محدودیت خواهد داشت و کسانی که پروانه قضاوت، وکالت و سردفتری داشته باشند نمی‌توانند در شرکت‌های خصوصی و دولتی به عنوان مشاور استخدام شوند. مگر اینکه پروانه خود را نزد مرجع مربوطه به صورت موقت تودیع کنند.
مشاوران حقوقی با انعقاد قرارداد مشاوره با شرکت‌های خصوصی و دولتی فعالیت خودشان را در آن سازمان شروع می‌کنند و اما به عنوان نیروی استخدامی شرکت محسوب نمی‌شود. مبلغی که برای حق مشاوره این افراد تعیین می‌شود ساعتی و توافقی است و در پایان مهلت مقرر شده پرداخت می‌شود.
مشاوران حقوقی وظیفه دارند به عنوان راهنما و مشاور در شرکت‌ها فعالیت داشته باشند، اما وکلای پایه یک دادگستری زمانی به فرد مورد نظر مشاوره می‌دهند که جرم یا مشکل خاصی رخ داده باشد.

به طور کلی وکیل می‌تواند تمام جنبه‌های حقوقی و کیفری جرم ارتکابی را بررسی و پیگیری کند؛ اما مشاور حقوقی قبل از رخ دادن مشکل یا جرم راهنمایی‌های لازم را به شخص مورد نظر ارائه می‌کند.

انواع وکیل

۱. وکیل انتخابی:

وکیل انتخابی به وکیلی گفته میشود که شخصی وکیل خود را انتخاب می نماید و با انعقاد قرارداد از او میخواهد دفاع از حقش را مراجع قضایی به عهده بگیرد.

۲. وکیل تسخیری:

وکیل تسخیری در مواردی که دعوایی کیفری جریان داشته و علیرغم ضروری بودن حضور وکیل، در دادرسی و محاکمات، به دلیل امتناع متهم از اخذ وکیل و یا نداشتن بضاعت مالی برای این کار، وکیلی برای دفاع از متهم وارد پرونده نشده‌است که در این صورت به تشخیص دادگاه، از بین وکلای دادگستری وکیل رایگان برای او گرفته می‌شود.

۳. وکیل معاضدتی:

وکیل معاضدتی در مواردی که اشخاص برای دفاع از حقوق خود در دعاوی حقوقی نیاز به وکالت داشته باشند ولی به دلایلی امکان گرفتن وکیل نداشته باشند، با تشخیص عسرو حرج موکل از سوی دادگاه یا تشخیص کمسیون معاضدت کانون وکلا، در این موارد وکیلی به صورت رایگان دفاع از حقوق شخص معسر را بر عهده می‌گیرد.

۴. وکیل اتفاقی:

وکیل اتفاقی به وکیلی گفته میشود که؛ اگر شخصی تحصیل کرده رشته حقوق باشد ولی شغل او وکالت نباشد، بخواهد به صورت اتفاقی برای حل مشکلاتی که بستگان نزدیک او در مراجع قضایی دارند، خارج از چرخه و آزمون‌های سخت کانون وکلای دادگستری، از این کانون برای همان مورد خاص پروانه وکالت موردی بگیرد، با طی مراحل قانونی و پرداخت هزینه مربوطه می‌تواند به این امر اقدام کند.

۵. وکیل اداری:

وکیل اداری یا وکیل سازمانی به وکیل هایی گفته میشود که طبق قانون حمایت قضایی از کارمندان نیروهای مسلح و دولتی، در صورتی که کارمندان دولتی در کارهای خدمتی با مشکلات حقوقی و قضایی مواجه شوند، سازمان محل خدمت موظف است متخصصان حقوقی خود را به عنوان وکیل برای دفاع از کارمندانی که با مشکل رو به رو شده‌اند اختیار میکند.

۶. وکیل کارآموز:

وکیل کاراموز به وکلایی گفته میشود که در دوران کارآموزی زیر نظر وکیل سرپرست به وکالت می‌پردازند.

۷. وکیل قوه قضاییه:

وکیل قوه قضاییه به تمامی افرادی که در رابطه با اجرای ماده ۱۸۷ قانون پنج ساله سوم توسعه اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور از مرکز امور کارشناسان قوه قضاییه و مشاورین حقوقی پروانه وکالت دریافت کرده‌اند.

۸. وکیل ایثارگران یا وکیل حمایتی:

وکیل ایثارگران یا وکیل حمایتی به وکیلی گفته میشود که وقتی بسیجیان و افراد ایثارگر در موضوعات حقوقی و قضایی با مشکلاتی رو به رو می‌شوند، وکلای قضایی که در اجرای قانون حمایت قضایی و یا قانون سپاه از دفتر حمایت قضایی پروانه دریافت نموده‌اند، به عنوان وکیل ایثارگران و بسیجیان در مراجع قضایی حاضر بشوند.

9.وکیل پایه یک دادگستری:

این نوع وکیل پس از گذراندن دوره‌های تحصیلی و آزمون‌های مربوطه، پروانه وکالت پایه یک را دریافت می‌کند و می‌تواند در تمام دعاوی حقوقی و کیفری در مراجع قضایی مختلف وکالت کند.

10.وکیل تخصصی:

این نوع وکیل در یک زمینه خاص حقوقی مانند امور خانواده، امور ملکی، امور کیفری، امور ثبتی، امور تجاری و ... تخصص دارد و به طور تخصصی در آن زمینه به موکلان خود خدمات ارائه می‌دهد.

11.وکیل مشاور

این نوع وکیل به اشخاص حقیقی و حقوقی در زمینه‌های مختلف حقوقی مشاوره ارائه می‌دهد و به آنها کمک می‌کند تا از حقوق خود در مراجع قضایی و اداری دفاع کنند.