دولت سیزدهم چقدر بدهی برای دولت بعد برجای گذاشته؟

دولت سیزدهم در گزارش‌های دوره‌ای خود از میزان فروش اوراق دولتی، همواره انگشت اتهام را به سمت دولت پیشین خود گرفته و این گزاره را مطرح می‌کرد که بخش مهمی از درآمد حاصل از فروش اوراق صرف پرداخت بدهی دولت پیشین می‌شود. نکته مهم اما اینجاست که بازپرداخت بدهی دولت بابت فروش اوراق از طریق فروش اوراق جدید، در حقیقت نوعی تعویق در پرداخت بدهی‌هاست تداوم این رویه در طولانی‌مدت می‌تواند مشکلات را در این حوزه افزایش دهد .

اما دولت سیزدهم در عمر کوتاه کمتر از سه سال خود چقدر اوراق فروخته است؟

از مجموع اوراق فروخته شده در سال 1400، رقمی معادل 22.7 هزار میلیارد تومان در سه ماه اول فروش رفته است و حساب این رقم به پای دولت روحانی گذاشته می‌شود. 67.9به این ترتیب هزار میلیارد تومان اوراقی است که به طور کلی در سال 1400 در دوره تصدی دولت سیزدهم به فروش رفته است.

براین اساس و در سال 1400، سهم مشارکت بانک‌ها و سایر سرمایه‌گذاران (صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، شرکت‌های بیمه و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی) از خرید اوراق مالی اسلامی دولتی طی حراج‌های اولیه برگزار شده به ترتیب حدود 26 و 74 درصد بود.

سال 1401

در سال 1401 حراج اولیه اوراق مالی اسلامی توسط دولت از 3 خردادماه 1401 آغاز و تا پایان سال با برگزاری 43 مرحله حراج هفتگی در 28 اسفندماه 1401 پایان پذیرفت. طی حراج‌های برگزار شده سرمایه‌گذاران در مجموع 1195.6 هزار میلیارد ریال اوراق مالی اسلامی (مرابحه عام) خریداری کردند که در مقایسه با عملکرد سال گذشته (906 هزار میلیارد ریال) حدود 32 درصد افزایش نشان می‌دهد. در این سال سهم مشارکت بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی از خرید اوراق مالی اسلامی (صرفاً از طریق ارسال سفارش به بانک مرکزی)، طی حراج‌های اولیه برگزار شده حدود 26 درصد بود و خرید بقیه اوراق توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، شرکت‌های بیمه و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی حدود 74 درصد صورت گرفت. نمودار زیر فروش اوراق مالی اسلامی را در حراج‌های متوالی نشان می‌دهد. لازم به توضیح است، برگزاری حراج‌اوراق در سال آینده مطابق با قانون بودجه سال 1402 کل کشور و تعیین سقف انتشار اوراق مالی اسلامی و همچنین تصویب آیین‌نامه‌ اجرایی مربوط به آن خواهد بود.

سال 1402

در سال 1402، حراج اولیه اوراق مالی اسلامی توسط دولت از 10 مردادماه آغاز و تا پایان سال با برگزاری 33 مرحله حراج هفتگی در 28 اسفندماه پایان یافت. طی حراج‌های برگزار شده در سال 1402، سرمایه‌گذاران در مجموع 1610.8 هزار میلیارد ریال اوراق مالی اسلامی (مرابحه عام) خریداری کردند که در مقایسه با عملکرد سال گذشته (1195.6 هزار میلیارد ریال) 34.7 درصد افزایش نشان می‌دهد. طی حراج‌های اولیه برگزار شده در سال 1402، سهم مشارکت بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی از خرید اوراق مالی اسلامی از کارگزاری بانک مرکزی(سازوکار حراج)، 21.2 درصد و سهم مشارکت صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، شرکت‌های بیمه، بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی و سایر سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی از سایر شرکت‌های کارگزاری(سازوکار حراج و عرضه تدریجی) حدود 78.8 درصد بود.

به این ترتیب در محموع طبق گزارش‌های ارائه شده از سوی بانک مرکزی در فاصله سال‌های 1400 تا 1402 برابر با 3712.4 هزار میلیارد ریال یا 371 هزار و 240 میلیارد تومان اوراق از سوی دولت فروخته شده است . از سرجمع این رقم 22.7 هزار میلیارد تومان باید کسر شود چرا که این مبلغ در سه ماه اول سال 1400 یعنی در دوره تصدی دولت روحانی فروخته شده است. به این ترتیب سرجمع در کمتر از سه سال 348 هزار و 540 میلیارد تومان اوراق دولتی به فروش رفته است. این بدهی میراثی است که دولت رییسی برای دولت آینده به جا خواهد گذاشت.

این در حالی است که در هشت سال تصدی دولت یازدهم و دوازدهم رقم فروش اوراق در حدود 400 هزار میلیارد تومان بوده است. این رقم از سوی خبرگزاری رسمی دولت اعلام شده است. نکته مهم اینجاست که در سه سال اول فعالیت دولت یازدهم میزان فروش اوراق دولتی تنها یازده هزار میلیارد تومان بوده است.