تقی آزاد ارمکی: گرانی، قیمت دلار و فقر مطلق گلوی مردم را فشار می‌دهد
یک جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، بر این اعتقاد است که جامعه ایرانی مملو از حوادث، اتفاقات، هیجانات اجتماعی و سیاسی است. گرانی‌های گسترده، دلار ۸۹ هزار تومانی، اجاره‌های نجومی، مشکلات بهداشتی، مهاجرت، فقر مطلق و... گلوی ایرانیان را فشار می‌دهد. اگر مشکلات ادامه‌دار باشند در آینده‌ای نه چندان دور مردم اعتراض خواهند کرد.
در روز‌هایی که مردم ایران، نظاره‌گر صعود نرخ دلار به رفیع‌ترین قلل ممکن هستند و دولت نهایت تلاش خود را برای تنش‌زدایی و حل مشکلات مردم در دستور کار قرار داده، آگاهی از این واقعیت که در زیر پوست جامعه ایرانی چه می‌گذرد و مردم چگونه می‌اندیشند؟ واجد اهمیت ویژه‌ای است.
به اعتقاد تقی آزاد ارمکی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، نشانه‌های مطلوبی از پایان یافتن تعارضات درونی نظام مشاهده می‌شود که آنها را می‌توان ذیل عنوان دستاورد‌های دولت قرار داد.
جامعه ایرانی این روز‌ها در شرایط خاصی قرار دارد. هرچند دورنمایی از آینده بهتر، پس از شکل‌گیری دولت چهاردهم پیش روی جامعه ارائه شده، اما در عین حال بحران‌ها و چالش‌های بنیادینی در برابر جامعه قرار دارد. تحلیل شما از وضعیت جامعه چیست؟
ایران در دوره جدیدی از یک مشکل بنیادین و مهم سال‌های قبل عبور کرده که همانا تعارضات درون نظام سیاسی است. اگر یک دهه یا دو دهه و... به عقب بازگردیم، متوجه می‌شویم که در ایران حاکمیت چند پارچه وجود داشته است. راستگرا‌های افراطی، چپگرا‌های افراطی، تعارضات متعدد بین مجلس و رییس‌جمهور، هر دو با قوه قضاییه و بعضا دیدگاه‌های متفاوتی که ممکن بود روسای قوا با منویات رهبری داشته باشند، کشور را دچار مشکلات بسیاری می‌ساخت.
آیا با این آرامش نسبی آن هم در گفتار همه مشکلات کشور حل و فصل می‌شود؟
این روند ناهنجاری و کژکارکردی چه شرایطی را ممکن است پیش روی جامعه ایجاد کند؟
هرچند آشتی رییس‌جمهور و سران قوا مطلوب است، اما باید همراه با راهبرد‌هایی برای حل مشکلات شود. از سوی دیگر نباید فراموش کرد، ذهنیت مردم امروز در اختیار مرجعیت داخلی قرار ندارد. اگر تا دیروز دانشجویان، روزنامه‌نگاران، روشنفکران و... نسخه‌های عملیاتی ارائه می‌کردند، امروز رهبری فکری مردم در اختیار گروه‌های ناشناخته و مبهم است. این روند کشور را با دردسر‌های اساسی روبه‌رو می‌کند.
اگر دولت و حاکمیت طی یک اعلان عمومی به مردم بگویند، ایران دیگر از مرحله توسعه و آبادانی کشور گذشته و امروز فقط باید به فکر نیاز‌های اساسی مردم بود. در این صورت نارضایتی مردم کاهش می‌یابد. چراکه توقع مردم کاهش یافته و نان و آب و برخی نیاز‌های ضروری مردم به عنوان اولویت مطرح می‌شود. جامعه در این صورت به ضرورت‌ها تن می‌دهد. این روند در دهه ۶۰ تکرار شده بود. اگر حاکمیت بتواند جامعه را به این شرایط مجاب کند، می‌تواند برای بحران‌های پیش رو مواجه باشد. در این مرحله حاکمیت به نقش آفرینی طبقه متوسط نیاز دارد. طبقه‌ای که طی سال‌های اخیر مدام تضعیف شده است. اما اگر مدام از ضرورت توسعه و پیشرفت صحبت شود و ائمه جمعه و صداوسیما، رسانه‌های حکومتی و چهره‌های سیاسی و... مدام از بهبود وضعیت صحبت کنند، می‌تواند باعث بروز حوادث بسیاری شود.
کنشگران دیگری هم در فضای اجتماعی و سیاسی حضور دارند که تندرو‌ها و رادیکال‌ها هستند. آنها مدام به دولت اعتراض می‌کنند و تصویر تاریکی از شرایط ارائه می‌کنند. در سال ۹۶ نتیجه کنشگری مخرب این طیف در بروز تکانه‌های اجتماعی تجربه شد. کنشگری این طیف را چطور می‌توان تعریف کرد؟
ما نمی‌توانیم مجلسی داشته باشیم که ضرورت‌های مردم را پاسخ بدهد، بعد گروه‌های تندرویی وجود داشته باشد که تلاش کند برای دولت حاشیه‌سازی کند. این گروه‌ها باید مهار شده و در راستای منافع کل حاکمیت حرکت کنند. متاسفانه در بسیاری از موارد منافع گروه‌های تندروی داخلی با تحرکات گروه‌های رادیکال خارجی و حتی دشمنان ایران در یک راستا قرار گرفته است. اگر این گروه‌ها مهار نشوند، خودشان باعث بروز تکانه‌های اجتماعی شدید شوند. همان‌طور که در سال ۹۶ این گروه‌های رادیکال با هدف ضربه زدن به دولت، حرکت‌های اعتراضی را شکل دادند که در ادامه به شکل یک سونامی بزرگ عمومی و فراگیر ظهور کرد. برنده این تندروی‌ها، اپوزیسیون خارج از کشور بودند. در صورتی که در شرایط فعلی هم تندروی‌ها مهار نشود، در ادامه در شمایل یک موج فراگیر در می‌آید و باعث آسیب دیدن کلیت سیستم می‌شود. نباید اجازه داد بحران‌های اجتماعی به شکل بحران‌های امنیتی به حرکت درآیند.
اگر قرار بود شما پیشنهادی به دولت و رییس‌جمهور داشته باشید، به چه مواردی اشاره می‌کردید؟
سوم اینکه دولت باید برخی از دوگانگی‌های موجود در سیستم در حوزه‌های اقتصادی، فرهنگی، هنری و... را به چالش بکشد. نهاد‌هایی که بیشترین ثروت و سرمایه کشور دست آنهاست مسوولیتی در بروز مشکلات نمی‌پذیرند! دولت باید این جریانات را فراخوانده و با آنها گفت‌و‌گو کند. به جای اینکه آقای پزشکیان این همه جلسه با عمر و زید بگذارند، باید با نهاد‌های بانفوذ و بنیاد‌های دارای قدرت جلسه بگذارد و مسیر کشور را مشخص کند. نهایتا هم ایده تنش‌زدایی را در عالی‌ترین سطح عملیاتی کند. اینها پیشنهاد‌هایی است که من برای دولت و شخص آقای رییس جمهور دارم.
دیدگاه‌تان را بنویسید