آیا بن سلمان عربستان را ورشکسته خواهد کرد؟

به نقل از میدل ایست آی؛ مگاپروژه مشهور و میلیون دلاریِ عربستان سعودی که در منطقه شمال غرب این کشور قرار گرفته و نام آن چروژه "نئوم" است، به دلایلی نظیر کمبود منابع مالی لازم برای افتتاح آن و البته طیفی از دیگر موضوعات که چشم انداز‌های مطرح در قالب این پروژه را به خطر انداخته‌اند، به نحو گسترده‌ای مورد توجه قرار گرفته است.

پیشتر گزارش‌های مختلفی در مود فضای نامساعد کارِ کارگران در پروژه لاین و تخصیص حقوق‌های گزاف برای مدیران و مرگ هزاران کارگر در این پروژه، منتشر شده بود. البته که این پروژه همین حالا هم پیشرفت چندانی نداشته و دلیل آن هم نوسان در بازار‌های نفتی و کاهش قیمت نفت در بازار‌های جهانی است. موضوعی که عربستان سعودی را از حیث درآمدی دچار چالش کرده است.

اخراج نظمی النصر اقدامی راحت بود با این حال، جانشین او "ایمن المظفر"، باید سخت کار کند و سرمایه گذاران جهانی به ویژه بانکداران چینی را قانع کند تا در پروژه لاین سرمایه گذاری کنند. پروژه لاین تنها پروژه مجموعه نئوم نیست. مجموعا ۱۲ پروژه تفریحی دیگر در کرانه‌های خلیج فارس نیز در مراحل اولیه ساخت هستند. نام‌هایی نیز برای آن‌ها انتخاب شده که بیشتر تداعی کننده نام‌هایی هستند که در داستان‌های علمی-تخیلی می‌شنویم. پول‌های زیادی نیز به معماران مطرح بین المللی پرداخت شده تا این پروژه‌ها را طراحی کنند. سعودی‌ها امید دارند که این پروژه‌ها میزبان میلیون‌ها گردشگر خارجی باشند.

در طراحی شهر لاین از ایده‌های حاکم بر طراحی منطقه منهتن نیویورک استفاده شده است. ایده عملیاتی‌سازی این شهر به محمد بن سلمان ولیعهد عربستان و همچنین "پیتر کوک" معمار شناخته شده دنیا نسبت داده می‌شود. به گفته "طارق قدومی" مدیر اجرایی طراحی شهر لاین، این شهر بنا دارد تا مشکلات زندگی مدرن را رفع کند. او می‌گوید: "ما همگی تجربه ترافیک، آلودگی و انزوا را در شهر‌های جهان امروز اشته‌ایم. مشکلاتی که بدتر می‌شوند این در حالی است که شهر‌ها قرار بود مردم را به یکدیگر نزدیکتر کنند. اکنون هر آنچه در شهر‌ها می‌بینیم پراکنده‌تر‌کردنِ انسان‌ها است. اکنون ما سعی در برهم زدن این مدل و بازگشت به اصول اولیه و درست داریم".

برخی معتقدند که شهر لاین می‌تواند یک نقطه عطف در حوزه معماری شهری و زندگی انسان‌ها باشد. حامیان این ایده معتقدند که مجموعه‌ای از بهترین‌ها در قالب پروژه لاین گردهم آمده‌اند. در حقیقت، در تئوری هر آنچه در مورد این پروژه گفته شده شگفت انگیز است. با این حال، این سوال مطرح است که قرار است چه کسی در شهر لاین زندگی کند؟ نئوم اعلام کرده که آرمانشهر آن جامعه‌ای برای تمامی اقوام می‌تواند باشد. جامعه‌ای که بر پایه مجموعه‌ای متفاوت از قوانین در عربستان اداره خواهد شد. به عنوان مثال، در این شهر شاهد فروش عادی نوشیدنی‌های الکلی خواهیم بود.

درست در همین فضا است که دولت عربستان امکان دارد با برخی کسری‌ها رو به رو شود. دولت عربستان هنوز با تکیه بر ذخایره ارزی خود به مدیریت شرایط مالی اش می‌پردازد. بر اساس آخرین داده‌ها، این کشور تا ماه سپتامبر گذشته، ذخیره ارزی به اندازه ۴۱۱ میلیارد دلار داشته است. بدهی دولت عربستان نیز در سال جاری ۲۸.۳ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور بوده که در محدوده استاندارد جهانی است و این کشور هنوز برای بازیگران اقتصادی بین المللی، جذاب و معتبر است.

با این همه، به نظر می‌رسد که دولت عربستان روی ولخرجی‌های مالی خود تا حدی نیز چشم بسته است. به عنوان مثال، آرامکو اقدام به قرض گرفتن پول از نهاد‌های مالی عربستان کرده تا سهامدارانش را از سوددهی خود مطمئن کند. در این میان، قیمت نفت خیلی مهم است. قیمت‌های نفت اگرچه به سختی سقوط می‌کنند با این حال، اکنون چندان هم بالا نیستند، زیرا سعودی‌ها برخلاف پیش بینی‌های خود هر بشکه نفت را کمتر از ۸۰ دلار می‌فروشند. این میزان کمتر از ۹۶ دلاری است که توسط صندوق بین المللی پول پیش‌بینی شده بود و سعودی‌ها روی آن حساب کرده بودند و طرح و برنامه‌های اقتصادی خود را بر پایه آن چیده بودند. 

با توجه به در پیش بودن رویداد‌های بزرگی نظیر بازی‌های المپیک زمستانی در عربستان و یا اکسپوی جهانی در سال ۲۰۳۰ و برگزاری جام جهانی ۲۰۳۴ در عربستان، این کشور حداقل به مدت یک دهه از توجه تخصصی به حامیان مالی خارجی و البته مردمش دور خواهد بود. درست در همین نقطه است که مردم عربستان امکان دارد با تکانه‌های سختی رو به رو شوند و از خود بپرسند که کشورشان چطور می‌خواهد بهای سنگین پروژه‌های جاه‌طلبانه در خاک خود را بپردازد.