فداکاری ایران برای پوتین؛ واردات گاز از روسیه عملی می‌شود؟

پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین، اتحادی جهانی علیه مسکو شکل گرفت و اروپا با تحریم این کشور، به‌رغم نیاز شدید خود، خرید گاز از آن‌ها را متوقف کرد. موضوعی که باعث شد کاخ کرملین به دنبال مشتریان جدیدی برای مهم‌ترین منبع درآمدی خود بگردد.

گرچه با وجود منابع گازی عظیم در ایران، انتظار می‌رفت که دولت سیزدهم راه را برای ارتباط با اروپایی‌ها باز کند و بازار گاز ایران را تا قاره سبز بگستراند، اما نه‌تنها این اتفاق رخ ندارد، بلکه حال واردات گاز از روسیه هم در حال کلید خوردن است.

در شرایطی که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، با اقدامات جنگ‌طلبانه خود باعث طرد کشورش از جامعه جهانی شده، به نظر می‌رسد ایران و برخی دیگر از کشور‌های منطقه را آخرین کورسوی امید خود برای ماندن در بازار‌های فرامرزی می‌بیند.

ابتدای هفته جاری پوتین مدعی شد که در حال گفتگو با ایران درباره واردات گاز از روسیه است. بر اساس اعلام وی روسیه به صورت فعال به دنبال بازار‌های جدید گاز است و عرضه گاز به ازبکستان از طریق قزاقستان چند روز پیش آغاز شد.

نگاهی به آمار نشان می‌دهد فقط تا اواسط سال گذشته حدود ۷۵ میلیارد تا ۹۵ میلیارد مترمکعب گاز روی دست روسیه مانده بود و غول صادرات گاز که به دلیل تحریم‌ها مجبور شد حجم زیادی از گاز خود را به هر طریق ممکن بفروشد یا آن را بسوزاند و از بین ببرد.

در همین بحبوحه و در بحرانی که روسیه در جنگ با اوکراین پشت سر می‌گذاشت ایران که خود دومین دارنده بزرگ ذخایر گازی جهان است، اعلام کردکه حاضر است از روسیه گاز وارد کند. اظهرمن الشمس است که این فداکاری فقط برای کشور دوست و برادر روسیه امکان‌پذیر بود.

این تصمیم البته از ابتدا موافقان و مخالفان زیادی داشت، موافقان آن درصدد هستند تا ایران از طریق گاز ارزان روسیه نیاز خود را تأمین کند و از سوی دیگر تحریم روسیه را دور‌زده و بخشی از گاز این کشور را صادر و حق ترانزیت دریافت کند.

مخالفان هم تأکید دارند که هیچ تضمینی برای ارزان‌فروشی روسیه در مورد گاز وجود ندارد. علاوه بر این، ایران هم به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مالکان ذخایر گاز جهان که در مقام دوم هم قرار دارد نباید نیاز خود به گاز را از طریق واردات از روسیه تأمین کند. در همین حال هم توسعه میادین گازی خود را ر‌ها کرده و امتیاز بهره‌برداری از آن را به شرکای عرب منطقه واگذار کند.

نکته دیگر در موضوع واردات گاز از روسیه این است که ایران زیرساخت کافی را برای صادرات گاز روسیه ندارد و دریافت حق ترانزیت از صادرات گاز روسیه عایدی مالی چندانی برای ایران ندارد.

واردات گاز از روسیه الزامی ندارد

نرسی قربان، کارشناس ارشد انرژی گفت: ایران دومین ذخایر گازی دنیا را دارد و ۲.۵ برابر آمریکا ذخایر گازی در کشور وجود دارد، اما سه‌چهارم آمریکا گاز تولید می‌شود. این یعنی در حوزه تولید کشور عقب مانده و در این وضعیت به علت تحریم‌ها شرکت‌های بزرگ هم نتوانسته و نمی‌خواهند که در ایران سرمایه‌گذاری کنند.

وی افزود: واردات گاز از روسیه مشکلی را حل نمی‌‎‌کند و اساساً سازوکار و لوله‌های انتقال هم در این رابطه وجود ندارد. در زمان‌های دور لوله انتقال گاز میان ایران و روسیه وجود داشت، اما امروز این خط لوله از آذربایجان و کشور‌های در بین راه می‌گذرد و قابل استفاده نیست. در مجموع از لحاظ فیزیکی انتقال گاز از روسیه به ایران اشکالاتی فیزیکی خواهد داشت.

او تأکید کرد: ایران با کمی تلاش بیشتر و مقدار اندکی سرمایه‌گذاری می‌تواند میدان‌های گازی را توسعه بدهد. شرکت ملی نفت و گاز ظرفیت لازم را برای توسعه دارد. شاید در دریا تکنولوژی لازم وجود نداشته باشد، اما در خشکی امکانات آن وجود دارد.

قربان ادامه داد: پولی که قرار است برای انتقال گاز از روسیه به ایران خرج شود بهتر است در کشور صرف سرمایه‌گذاری و توسعه شود و علاوه بر این، امکاناتی برای بهینه‌سازی مصرف گاز هم فراهم شود این دو اقدام در کنار هم بسیار کارساز است.

این کارشناس ارشد انرژی توضیح داد: باید گاز‌های زیادی که همراه تولید نفت از دست می‌رود هم استفاده شود. چراکه زمانی میزان آن ۱۴ میلیارد مترمکعب بود. از این رو، هیچ الزامی برای واردات گاز از روسیه وجود ندارد. ایران مثل ترکیه نیست که منابع گازی نداشته باشد و دومین کشوری است که ذخایر عظیم گازی دارد و می‌تواند به‌راحتی تولید خود را افزایش دهد.

او در پایان خاطرنشان کرد: در حوزه‌های بزرگ مثل پارس شمالی که وجود دارد شاید نبود تکنولوژی کار را سخت کرده باشد، اما ایران حوزه‌های گازی کوچک هم دارد. به عنوان مثال در استان فارس که هفت الی هشت حوزه گازی کوچک توسعه‌نیافته وجود دارد و با سیستم توسعه‌ای فعلی به‌راحتی می‌توان آن‌ها را به بهره‌برداری رساند.

علاوه بر این، باید به بخش خصوصی هم اجازه ورود داده شود و برای فعالیت آن‌ها انگیزه ایجاد شود. به‌عنوان مثال برای آن‌ها ضمانت بازگشت سرمایه یا وام‌های دلاری در نظر گرفته شود.