بحران انرژی در ایران؛ چگونه نقطه قوت کشور به پاشنه آشیل دولت سیزدهم تبدیل شد؟

اگر چه این فرایند از گذشته آغاز شده بود ولی در این دولت شدت گرفت و اکنون به مرحله بسیار خطرناکی رسیده و تامین انرژی کشور را ناپایدار کرده است. ناترازی بنزین به مرحله خطرناکی رسیده است. وضعیت کمبود بنزین بیش از اینکه ناشی از کاهش تولید باشد، اغلب ناشی از سیاستگذاری نادرست در زمینه قیمت‌گذاری و سیاست خودرویی است.

البته بنزین را می‌توان سهمیه‌بندی کرد و یا حتی وارد کرد؛ ولی مشکل اصلی در ناترازی گاز و برق است. وضعیت برق ناشی از کاهش سرمایه‌گذاری و کاهش بهره‌وری و سیاست‌های مربوط به تولید برق از سوی بخش خصوصی و قیمت‌گذاری آن و موارد دیگر است.

مشکل برق از آنجا آغاز می‌شود که یک متغیر زیرساختی است و به محض اینکه دچار اختلال شود، زندگی و اقتصاد را متوقف می‌کند. از سال۱۴۰۱ معلوم شد که با کسری شدید در برق به‌ویژه در تابستان مواجه خواهیم شد. دولت به‌جای حل مسئله تولید کوشید با قطع کردن برق مصرفی بخش صنعت به‌ویژه در شهرک‌های صنعتی و یا بنگاه‌های بزرگ، فقط مصرف برق خانوار‌ها را تامین کند و این سیاست برای تامین رضایت خاطر مردم بود، ولی در پشت این رضایت، زیان سنگینی را به همان مردم وارد کردند.

این فرایند امسال با شدت بیشتری رخ داده؛ به‌طوری‌که برخی کارخانجات مهم فولادی بیش از یک‌ماه است که تعطیل هستند و روزانه ده‌ها میلیارد تومان خسارت به هر کارخانه وارد می‌شود. یک ارزیابی غیررسمی نشان می‌دهد که روزانه حدود ۴۵ میلیون دلار کاهش ارزش یا تولید در شرکت‌های انرژی‌بَر بورسی ایجاد کرده است. حتی مهمتر اینکه بنگاه‌هایی که برق خود را تامین کردند، برای جبران کمبود‌های مصرف خانوار، برق تولیدی آن‌ها را از بنگاه گرفته‌اند و این از عجایب روزگار است.

مسائل کلیدی و اصلی کشور در قالب ناترازی‌های گوناگون جلوه‌گر شده است. ناترازی انرژی، ناترازی بودجه، ناترازی در صندوق‌های بازنشستگی، ناترازی آب و ناترازی و تنش‌های فرهنگی و اجتماعی و به‌ویژه سیاسی و رسانه‌ای مصادیق اصلی مسائل کشور است.

با اطمینان می‌توان گفت که در دولت سیزدهم اغلب قریب به اتفاق این ناترازی‌ها تشدید شده است. امروز روز حساب این دولت است. متاسفانه به‌جای پرداختن به تامین نیاز‌های مردم و اصلاح ناترازی‌ها در این ماه آخر، چهار نعل دنبال تقسیم پست‌ها و استخدام‌های ناعادلانه و تقسیم ته مانده این سفره به نسبت خالی هستند. این، واقعیت دولت سیزدهم است.